بلک فرایدی دیگر یک روز شلوغِ فروش نیست؛ یک فصل تمام‌عیار است. ۲۰۲۴ با رکوردهای تازه، خرید موبایلی و کمپین‌های خلاقانه، قواعد بازی را تغییر داد. حالا برای ۲۰۲۵، برندها باید بر پایهٔ داده، تجربهٔ کاربری بی‌نقص موبایلی و روایت‌پردازی اجتماعی، برنامه‌ریزی کنند. در ایران هم «جمعهٔ سیاه» به فرصتی مهم برای تجارت‌های آنلاین و خُرد تبدیل شده است.
فروش بی‌سابقه؛ چشم‌انداز تازهٔ تعطیلات
در ۲۰۲۴، خرید آنلاین بلک فرایدی در آمریکا به حدود ۱۰٫۸ میلیارد دلار رسید و فروش جهانی در ۲۴ ساعت، جهشی قابل‌توجه را ثبت کرد. سایبرماندی نیز رشد معناداری داشت و در نهایت، کل «هفتهٔ سایبری» به رکوردی تازه دست یافت. هرچند نشانه‌هایی از احتیاط مصرف‌کننده وجود دارد، انتظار می‌رود ۲۰۲۵ همچنان رشدی مثبت اما متعادل‌تر را تجربه کند.
نکات کلیدی آماری
- میلیون‌ها نفر در بلک فرایدی ۲۰۲۴ به‌صورت آنلاین خرید کردند و همچنان مراجعهٔ حضوری به فروشگاه‌ها قابل‌توجه بود.
- خرید موبایلی سهم غالب معاملات را به خود اختصاص داد؛ موبایل حالا مسیر اصلی از کشف تا پرداخت است.
- گزینهٔ «اکنون بخر، بعداً پرداخت کن» (BNPL) برای خریدهای با رقم بالاتر، رشد چشمگیری را تجربه کرد.
روندهای بازار: موبایل، ویدئوی اجتماعی و شروع زودهنگام
موبایل-فرست؛ از لندینگ تا چک‌اوت
بهینه‌سازی موبایل دیگر «اختیاری» نیست. سرعت سایت، سادگی فرم‌ها، جست‌وجوی درون‌سایتی، فیلترهای کاربردی، سبد خرید ذخیره‌شونده و پرداخت یک‌مرحله‌ای باید برای نمایشگر کوچک طراحی شوند. هر میلی‌ثانیه در موبایل مهم است؛ از کَش‌کردن تا فونت و تصاویر سبک.
صعود ویدئوی اجتماعی و لایوکامرس
ویدئوهای عمودی کوتاه و خرید درجا از دل محتوا، موتور کشف محصول شده‌اند. لایوها، اینفلوئنسرها و UGC به ایجاد اعتماد و «حس فوریت» کمک می‌کنند.
- خرید درون‌برنامه‌ای از دل ویدئوهای قابل‌خرید
- استفاده از نظرسنجی، آزمونک و امکانات تعاملی
- ترکیب روایت‌پردازی محصول با اعتبار اجتماعی (UGC)
- برگزاری لایو برای ایجاد هیجان و پاسخ زنده به پرسش‌ها
پروموشن‌های کشیده؛ چند هفته به‌جای یک روز
بخش بزرگی از خریداران پیش از بلک فرایدی شروع به جست‌وجو و مقایسه می‌کنند. تقویم پروموشنِ مرحله‌ای (تیزرهای زودهنگام، پیشنهادهای ضربتی، تمدید هوشمندانه تا سایبرماندی) کمک می‌کند توجه را زود جذب و طولانی حفظ کنید.
رفتار مصرف‌کننده: احتیاط، ارزش و تمرکز بر سبدهای گران‌تر
با وجود رشد هزینه‌کرد، حساسیت نسبت به «ارزش واقعی» بیشتر شده است. خریداران به‌دنبال تخفیف‌های اصیل، شفافیت و گزینه‌های پرداخت منعطف هستند. دسته‌هایی مانند الکترونیک، اسباب‌بازی، بَریتی و تجربه‌محور (سفر، سرگرمی) جذابیت بالاتری پیدا کرده‌اند.
- پیام‌های صادقانهٔ «صرفهٔ واقعی» به‌جای درصدهای بزرگِ غیرواقعی
- تأکید بر BNPL، گارانتی بازگشت، و خدمات پس از فروش
- باندل‌های هوشمند به‌جای تخفیفِ کور
کمپین‌های الهام‌بخش: آمازون، والمارت و تارگت
آمازون: روایت‌پردازی و کشف محصول
جابه‌جایی از پیامِ صرفِ قیمت به «کشف محصول» با تکیه بر داستان‌گویی، تنوع انتخاب و نقش برجستهٔ امتیاز و نظر کاربران.
- تقویم پروموشنی طولانی‌تر برای جذب زودهنگام و دیرهنگام
- تقویت فروشندگان مستقل و رشد مارکت‌پلیس
- سرمایه‌گذاری در دستیارهای هوشمند خرید برای افزایش تبدیل
- تسلط خریدهای موبایلی
والمارت: سرگرمی، «معاملات خواستنی» و رشد مارکت‌پلیس
تبدیل شکار تخفیف به سرگرمی با مینی‌سریال‌های اپیزودیک، شوخی و نوستالژی؛ همراه با دراپ‌های غافلگیرکننده و ابزارهای هوش مصنوعی برای راهنمایی خرید.
- دراپ‌های شگفتانه برای ایجاد فوریت
- رکوردشکنی فروش روزانهٔ مارکت‌پلیس
- هدف‌گیری دقیق مشتریان پردرآمد برای جذب برندهای پریمیوم
- رشد تجارت دیجیتال هم‌زمان با افت ترافیک حضوری
تارگت: سادگی، شفافیت و نفوذ اجتماعی
وعدهٔ واضح «تخفیف‌های عالی» با ارائه‌ای ساده و جسورانه؛ اتکا به انتخاب‌های کیوریت‌شده و اُمنیکنال (آنلاین، حضوری، پیکاپ سریع) و استفادهٔ پررنگ از اینفلوئنسرها.
- افزایش تردد حضوری در کنار سبدهای محدودتر
- استفادهٔ گسترده از اینفلوئنسرهای خرد و کلان
- پیش‌فروش‌ها و ایونت‌های زودهنگام برای گرم‌نگه‌داشتن بازار
جدول خلاصهٔ درس‌های سه برند
| برند | ایدهٔ محوری | تاکتیک‌های کلیدی | نکتهٔ قابل‌تعمیم |
|---|---|---|---|
| آمازون | روایت‌پردازی + کشف | تقویم طولانی، امتیازدهی کاربران، دستیار هوشمند | روایت معتبر، اعتمادسازی با نظر مشتری |
| والمارت | سرگرمی + دراپ غافلگیرکننده | مینی‌سریال، AI شاپ اسیست، رشد مارکت‌پلیس | هیجان کنترل‌شده = تعامل و تبدیل |
| تارگت | سادگی + شفافیت | پیام واضح، اینفلوئنسر مارکتینگ، اُمنیکنال | شفافیت قیمتی = وفاداری و اعتماد |
دفترچهٔ تاکتیکی ۲۰۲۵: چک‌لیست اقدام
- زود شروع کنید: از مهر/آبان تیزرها را شروع و با شمارش معکوس و پیشنهادهای ضربتی ادامه دهید.
- موبایل-فرست واقعی: سرعت، UX، جست‌وجو، فیلتر، چک‌اوت یک‌مرحله‌ای و کیف‌پول‌ها را بهینه کنید.
- ویدئوی عمودی قابل‌خرید: ریلز/شورتز، تیزرهای ۶–۱۵ ثانیه‌ای، CTA روشن و لینک خرید مستقیم.
- اینفلوئنسر + UGC: بریف شفاف، کد تخفیف اختصاصی، هشتگ برند و بازنشر بهترین محتوای کاربران.
- شخصی‌سازی با هوش مصنوعی: پیشنهاد محصول، پیام‌های هدفمند، سگمنت‌بندی نسلی و رفتاری.
- تأکید بر ارزش: قیمت‌گذاری صادقانه، باندل‌های منطقی، BNPL و گارانتی بازگشت.
- مدیریت موجودی: تمرکز روی الکترونیک، اسباب‌بازی، زیبایی و هدایا/تجربه‌های محبوب.
نکات ویژه برای بازار ایران
- اصطلاح «جمعهٔ سیاه» برای مخاطب ایرانی جاافتاده است؛ اما شفافیت و صداقت در اعلام قیمتِ قبل/بعدِ تخفیف حیاتی است.
- به‌دلیل محدودیت‌های لجستیکی، وعده‌های تحویل واقع‌بینانه بدهید و اسلات‌های ارسال را مدیریت کنید.
- از پلتفرم‌های اجتماعی رایج برای محتوای ویدئویی و لایو استفاده کنید و مسیر خرید را تا حد ممکن کوتاه نگه دارید.
- روش‌های پرداخت متنوع (درگاه، کیف‌پول، پرداخت در محل) را پوشش دهید و دربارهٔ BNPL داخلی شفاف اطلاع‌رسانی کنید.
چشم‌انداز ۲۰۲۵
- رشد فروش ادامه‌دار ولی ملایم‌تر خواهد بود.
- موبایل و تجارت اجتماعی سهم غالب را حفظ می‌کنند؛ به‌ویژه نزد نسل‌های جوان.
- خرید زودهنگام و پروموشن‌های طولانی‌مدت، رفتار غالب بازار می‌شوند.
- هدایا و تجربه‌ها (سفر، سرگرمی، رستوران) اقبال بیشتری می‌گیرند.
جمع‌بندی
برندگان ۲۰۲۵ زود شروع می‌کنند، موبایل را اولویت می‌دهند، با ویدئو داستان می‌سازند و ارزش واقعی ارائه می‌کنند. با الهام از کمپین‌های بزرگ و بهره‌گیری از هوش مصنوعی، اینفلوئنسر مارکتینگ و تعاملی‌سازی، می‌توانید فراتر از فروشِ مقطعی رفته و وفاداری بلندمدت بسازید. از همین امروز برنامه‌ریزی کنید تا درس‌های ۲۰۲۴ سوخت کمپین بعدی شما باشد.